حقیقت امر اینه که بعد جلسه ی یکشنبه ی قبل که کمی در مورد باصطلاح پدیدارشناسی اسکیس سر کلاس با هم گپ زدیم و آخر سر قول دادم یه مطلب سرچ کنم و براتون تو وبلاگ بزارم ... بعد تازه متوجه شدم که تقریباً هیچ نوشته ی کاملی در مورد معرفی اسکیس معماری وجود نداره و حتی تو برنامه درسی شورای عالی برنامه ریزی هم چیزی گیرم نیومد ... فقط یه نوشته ی کوتاه از استاد عزیزمون جناب آقای سیمون آیوازیان پیدا کردم که توی نزدیک به بیست ، سی سایت و وبلاگ تکرار شده بود و از قول ایشون مطلبی رو آوردن .البته ایشون سالهاست اسکیس دانشگاه تهران رو به همراه جناب آقای قاسم درودگر گرامی _ و اخیراً چند تا از دوستان جدید _ برنامه ریزی و مدیریت میکنه  ...

به هر حال به ذهنم رسید یه چند کلمه ی کوتاهی رو هم در این مورد بنویسم ، شاید لااقل بقیه که مثل من دوست دارن مطالب آماده رو کپی کنن ؛ به دردشون بخوره ! از همون مطلب استاد آیوازیان  و بقیه یه کمی وام گرفتم و بقیه رو هم که خودتون میخونین.

اسکیس

اسکیس یا همان Sketch Design را شاید بتوان در ترجمه فارسی "برنامه طراحی کوتاه مدت" اسم گذاشت . مبنای وجود چنین درسی ، ایجاد تجربه ی برگزاری نوعی مسابقه طراحی بسیار کوتاه مدت بر اساس مفاهیم و خواسته های نو و بدیع بین دانشجویان بوده و موضوع این مسابقه معمولاً در ابتدای جلسه و بدون پیش زمینه قبلی ، طی برنامه شفاهی یا مکتوب توسط استاد یا اساتید درس بیان می شود. پس از آن دانشجو موظف میشود بلافاصله دست به کار شده و تا پایان مهلت مقرر تمام توان خود را بر اساس آموخته های قبلی به کار گرفته و طرح خواسته شده را به خوبی ارائه بدهد.

اسکیس ، به صورت سریع و غالبا دست آزاد ترسیم می شود . بر خلاف کروکی که از روی واقعیت است ، اسکیس زاییده فکر و تخیلات معمار می باشد و در واقع آوردن فکر واندیشه روی کاغذ است . طرح کشیده شده در اسکیس معمولاً با رنگ یا وسایل ترسیمی راندو می شود .

در دنياي معماري ، هر طرح يک سيستم محسوب می شود و اسکيس ؛ سیستمی آمیخته با نوعي بازي است . پس اسکیس خود یک بازی حرفه ای با ايده و موضوعات معماري محسوب می شود. و لازم هست دانشجو قبل از شروع ، به دقت در خصوص سيستم ، ايده و موضوع خواسته شده تمرکز کرده و به سرعت نوع و مسير طراحي خودش را تعيين کند .

اسکيس ، تنها ترسيم و ارائه نيست . براي درک صورت مسأله بايد زمان کافي صرف کنید ، خلاصه برداريکنید و به تصور ذهني کاملي از فضا برسید. اين زمان بين 15 تا  25 دقيقه مناسب به نظر مي رسد. پيش از شروع ، آرامش و مديريت صحيح زمان عامل رسيدن به موفقيت است. راندو و پرداخت بيش از اندازه ، بازگو کننده اين مطلب است که دانشجو در طراحي با مشکل مواجه شده و به جاي صرف وقت براي طراحي ، به راندو و بازي صرف با شيت پرداخته است ، ولي کار بدون راندو در ارائه ی مناسب نظرات طراح مشکل خواهد داشت . کامل بودن و به قول معروف "بسته به نظر آمدن"‌ شيت خوب است ، اما اين که شيت شما در انتقال اطلاعات ،خوانايي داشته و در برقراري ارتباط با بيننده موفق باشد ، بسيار مهم تر به نظر می آید.

با احترام کامل به تمامی قالب های فکری آموخته شده ی قبلی دانشجويان ؛ در اين نوع تمرين دانشجو می بايست با آزادانديشي تمام ، قدرت تخيل بالا و فرايند نونگر با بالابردن قدرت و تصور ذهني سيال و رشديافته ی خود طرحي نو درافکند و به هيچ عنوان ذهن خود را محصور در فرآيندهای ديکته شده ننمايد . بر اين اساس شيت نهايي ارائه شده ی یک اسکیس ، بيانگر طرحی کاملاً بديع و غيرتکراری بوده و در عين حال از گويايي کافی برای عملکرد خواسته شده برخوردار است .

همانگونه كه جهت ارايه يك متن ادبي از قلم و سخن استفاده مي كنيم و ارايه خوب آن بر حسب اينكه چگونه از كلمات بهره بگيريم و فكر را در قالب آن جاي دهيم ، مشخص خواهد شد . در معماري نيز وسيله ارايه ترسيم و طراحي مي باشد . كه بر حسب مهارت مان در نوع ترسيم مي توانيم محتوا و مفاهيم فكري معمارانه را در قالب يك طرح معماري به بيننده منتقل كنيم .

اصول اوليه اسكيس در دروس پايه اي معماري گنجانده شده است . طراحي دست آزاد ، هندسه و پرسپكتيو ؛ عوامل اوليه جهت تمرين و بدست آوردن مهارت اوليه مي باشد .

اسكيس ، ارايه فكر اوليه اي است كه بتواند مفاهيم اصلي كار را نمايش دهد . بنابراين نه تنها در معماري بلكه در تمامي رشته هاي هنرهاي تجسمي نيز ارايه اسكيس از اهميت خاصي برخوردار مي باشد . ولي بهتر است هر رشته از وسايل تخصصي خود در ارايه آن بهره ببرند .

يك نقاش مي تواند انواع رنگ ها ، قلم موها و وسايل ترسيم را در اسكيس خود به كار ببرد . در صورتي كه يك معمار لزوماً نيازي به آن سبك ها و وسايل آن نقاش نخواهد داشت . ولي آنچه بديهي است اينكه مدت زمان طراحي و ارايه يك اسكيس بر حسب ابزار بكار رفته مي تواند متفاوت باشد . در هر صورت يك معمار موظف خواهد بود با ممارست و تمرین ، مدت زمان ارايه اسكيس را تقليل دهد و مهارت خود را به يك حداقل قابل قبول زماني و كيفي برساند . به همين منظور است كه در دانشكده معماري اسكيس را به صورت مسابقه با يك مدت زمان محدود برگزار مي كنند .

مهمترين عوامل دستيابي به مهارتهاي لازم و ارايه اسكيس موفق ، علاقه توأم با كوشش و تمرين مداوم است . اين دو عامل كمبود استعدادهای فرد را جبران مي كند . اگر چه استعداد عامل مهمي است كه پيشرفت انسان در هر زمينه ايي كه از آن برخوردار باشد در زمان كوتاه تر از حد طبيعي تضمين مي كند . ولي كمبود آن با دو عامل ذكر شده فوق جبران پذير است . تمرين در طراحي  به خصوص طراحي دست آزاد قاعدتاً بايد قبل از شروع تحصيل در معماري آغاز كرد و اگر كسي پس از قبولي در رشته معماري تمرين در اين زمينه را آغاز كند و آنرا جدي بگيرد به سرعت می تواند از قابلیت های آن بهره گیرد .

عامل ديگري كه در مراحل اوليه ياري دهنده دانشجو در يادگيري اسكيس مي باشد ، مطالعه و مشاهده كارهاي خوب و تقليد از تكنيك و روش هاي بكار گرفته شده آنهاست .

مسلماً در مراحل پيشرفته اين روش كاربرد خوبي نخوهد داشت ، چون يك معمار پس از طي تجربه هاي گوناگون بايد خود به روش خاصي با كيفيت مطلوب دست يابد و به اصطلاح صاحب سبك شود . بنابر اين نحوه ارايه ی كارهايش نيز بايد شناسنامه داشته باشد .

اسکیس ؛ ارائه ی طرح اجمالی از یک منظر یا ساختار یک حجم است . که در عین موجز بودن ، باید شامل تمام زوایای طرح نیز باشد و به دست نمی آید ، مگر با نگاهی دقیق ، نافذ و موشکاف . سوای استعداد و توانایی ذهنی که امری حیاتی برای قدم نهادن به این راه و موفق شدن در آن می باشد . عامل اصلی و مهمتر از آن ، داشتن اعتماد به نفس بالا به خود و توانایی های خود و بعد در راستای آن ، تمرین و ممارست بسیار و خستگی ناپذیر است . زیرا عدم اتکا به نفس ، مانع اقدام و شروع به طراحی می شود و ادامه مسیر را مشکل و امکان پیشرفت را محدود و کم می کند .

برای ارائه ی اسکیس از تکنیک های راندو استفاده می کنیم . ولی تفاوت راندوی اسکیس با راندوی یک طرح معماری کامل در این است که در راندو معماری طرحمان با جزئیات بیشتری نشان داده شده است . و در اسکیس ، طراحی کلی است که در آن جزئیات را نشان نمی دهند.